اهمیت سیاسی و اقتصادی نیروگاه برق آبی راغون برای آسیای میانه س. زولوف

در روز استقلال جمهوری تاجیکستان، در تاریخ 9 سپتامبر سال 2019، مراسم مطنطن مورد بهره برداری قرار گرفتن دومین توربین نیروگاه برق آبی راغون به عنوان پروژه استراتژیک این کشور برگزار شد. همانطور که حدود یک سال پیش، در تاریخ 16 نوامبر سال 2018 در این رویداد باشکوه و مهم و اقدام مبتکرانه رئیس جمهور جمهوری تاجیکستان، پیشوای ملت امامعلی رحمان برگزار شد، کارمندان پروژه هیدروانرژی و ساکنان کشور، میهمانان بی شماری خارجی، نمایندگان سازمان های بین المللی و خبرنگاران آژانس های اطلاعاتی پیشرو و کشورهای خارج دور حضور مستقیم داشتند. در برابر فعالیت توربین نخست نیروگاه برق آبی راغون، در سال گذشته و سال جاری ساکنان جمهوری تاجیکستان با برق و گرما بی وقفه تامین شدند. با راه‌اندازی دومین توربین ظرفیت نیروگاه برق آبی راغون بارها افزایش یافته است.

امروز برای همگان مشخص شده است که "نیروگاه برق آبی راغون فقط یک تأسیسات انرژی نیست، بلکه قبل از هر چیز، افتخار مهندسی است، پیروزی فن آوری مدرن، مهندسی و نیروی انسانی است".

آب یک ثروت ارزشمند بشر، زندگی و سعادت آن است. رئیس جمهور تاجیکستان امامعلی رحمان با بیان مشکلات آب مصرفی در منطقه آسیای میانه و جهان، راه های استفاده منطقی از آب و انرژی پتانسیل تاجیکستان، بارها اظهار داشته است که این جمهوری هرگز پروژه هایی را به ضرر کسی اجرا نمی کند و ابراز اطمینان می کند که مسائل مربوط به آب در آسیای میانه با همکاری و تفاهم متقابل راه حلی پیدا خواهد کرد. در بالاترین سطح بارها و بارها مورد تأکید قرار گرفت که تاجیکستان به عنوان کشوری که در مناطق فوقانی قرار دارد، تعهدات خود را جدی می گیرد و نه در گذشته، نه در حال و نه در آینده، یعنی هرگز جریان آب را به کشورهای همسایه واقع در رودخانه های پایین تر محدود نکرده است و محدود نخواهد کرد. نیازهای آبی تاجیکستان از کل رواناب های آمو دریا 15 درصد را تشکیل می دهد. در حقیقت، جمهوری تاجیکستان فقط از 10 تا 11 درصد را استفاده می کند و همین هنجار حتی پس از بهره برداری نیروگاه راغون باقی بماند. از آنجا که تاجیکستان یک کشور کوهستانی است و مناطق آبیاری به دلیل شرایط چشم انداز در حال افزایش نیست، از آبهای راغون در نیروگاه های آبی (یعنی استفاده از آب) استفاده می شود و نه برای آبیاری (به عنوان مصرف آب).

خاطرنشان می کنیم که طرح احداث این نیروگاه برق آبی در سالهای اتحاد جماهیر شوروی آماده شده بود. ساخت و ساز آن از اواخر دهه 1970 آغاز شد، اما پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، کار به طور دائم تا سال 2008 به حالت تعلیق درآمد. جنگ داخلی اجرای بزرگترین پروژه را به تأخیر انداخت.

اولین طرح فنی در سال 1974 تصویب شد و متخصصان اکتشاف منطقه کارهای مقدماتی را خیلی زودتر آغاز کردند.

تنها در مرحله اولیه بیش از 300 شرکت از جمهوری های شوروی در این پروژه شرکت کردند. بهترین مهندسان، طراحان و سازندگان از سراسر اتحاد جماهیر شوروی در محل آینده نیروگاه برق آبی راغون کار می کردند.

پس از استقلال تاجیکستان پروژه نیروگاه را ترک نکرد. ساخت و سازهای فعال پس از پایان جنگ داخلی در شرایط بهبود اقتصادی ادامه یافت.

قدرتمندترین ایستگاه منطقه 6 توربین خواهد داشت که پس از بهره برداری پیش بینی می شود 17 میلیارد کیلووات ساعت برق در سال تولید کند. به گفته کارشناسان، این برق نه تنها به تاجیکستان، بلکه پاکستان و افغانستان را نیز تأمین خواهد کرد.

همزمامن، در صورت پایان یافتن ساخت نیروگاه در نهایت مقدار زیادی از انرژی حاصل از آن صادر می شود که طبق گفته S&P، می تواند در شاخص های کلان کشور به طور کلی تأثیر مثبت داشته باشد. پس از راه‌اندازی هر شش توربین نیروگاه برق آبی راغون با ظرفیت 3 هزار و 600 مگاوات (بیش از 17 میلیارد کیلو وات ساعت) به بزرگترین نیروگاه برق آبی در منطقه آسیای میانه تبدیل خواهد شد. پس از اتمام ساخت و ساز، نیروگاه برق آبی روگان به بالاترین سطح جهان تبدیل خواهد شد. این سد باید به ارتفاع 335 متر برسد. پیش بینی شده است که طرح کامل ساخت شش توربین تا سال 2024 تکمیل شود.

انوار رحمان اف، مدیر در امور تولید نیروگاه راغون در مصاحبه با رادیو آزدی گفت: با راه‌اندازی دو توربین نیروگاه ما می توانیم برق را از طریق دو خط برق با ولتاژ بالای 220 کیلو ولت به شبکه انرژی یکپارچه کشور و شش خط برق با ولتاژ بالا 500 کیلو ولت به کشورهای همسایه ها تأمین کنیم.

به گفته وی، در آینده برنامه ریزی شده است که چهار خط ولتاژ بالا برای صادرات برق نه تنها به ازبکستان و افغانستان، بلکه به پاکستان نیز گسترش یابد.

در حال حاضر تاجیکستان در تابستان برق را به همسایگان ازبکستان و افغانستان با قیمت 40 درهم (4 سنت) برای هر کیلووات توزیع می دهد. تاجیکستان در نیمه اول سال 2019 حدود 1 میلیارد کیلووات ساعت برق به افغانستان صادر کرد و پیش بینی می شود تا پایان سال میزان تحویل 1.5 میلیارد کیلووات ساعت خواهد شد. با راه‌اندازی توربین دوم، برق تولیدی برای تأمین بدون وقفه ساکنان کشور کافی خواهد بود.

از موقع تاجیکستان در مورد مسائل آب، به ویژه در مورد نیروگاه برق آبی راغون، بطور واضح اتحادیه اروپا پشتیبانی می کند و نمایندگان این اتحادیه به طور رسمی ایمنی نیروگاه برق راغون، ضرورت و سودمندی آن را تأیید کرده اند، زیرا از قبل "تاجیکستان در وضعیت بحران انرژی مداوم بود". این امر با سرمایه گذاری های بانک اروپا در قالب وام اول و کمک هزینه ای بالغ بر 21 میلیون دلار برای توسعه بخش انرژی تأیید شد. علاوه بر این، نمایندگان پارلمان اروپا خاطرنشان كردند كه احداث نیروگاه راغون می تواند زمینه ساز مبارزه با تروریسم بین المللی باشد: "فقر باعث ایجاد ترور و فرصت های شغلی برای افغان ها، پاکستانی ها، شهروندان کشورهای آسیای میانه می شود، حل مشکلات اقتصادی آنها می تواند جریان آب را به آسیاب تروریسم متوقف کند و در این زمینه قیمت مزایای راغون ده ها برابر می شود".

سنای ایالات متحده همچنین پروژه راغون را "به موقع" خواند و خواستار مدیریت کارآمد آب در آسیای میانه شد.

از همان ابتدا طرف روسی از پروژه نیروگاه آبی راغون و از سرگیری ساخت آن حمایت کرده است. الكساندر لوكاویچویچ، نماینده رسمی وزارت امور خارجه روسیه در مرحله اولیه ساخت و ساز گفت: "روسیه علاقمند است پروژه های مربوط به استفاده از آب در منطقه نزدیک به ما "میدانی" برای همکاری های منطقه ای تبدیل شود".

از همان ابتدا طرف روسی از پروژه نیروگاه آبی راغون و از سرگیری ساخت آن حمایت کرده است. الكساندر لوكاویچویچ، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در مرحله اولیه ساخت و ساز گفت: "روسیه علاقمند است پروژه های مربوط به استفاده از آب در منطقه نزدیک به ما "میدانی" برای همکاری های منطقه ای تبدیل شود".

اهمیت عظیمی نیروگاه راغون برای کشورهای منطقه توسط نورالدینجان اسماعیل اف، رئیس مجلس مقننه مجلس عالی ازبکستان که در آن روزها با یک سفر رسمی در شهر دوشنبه بود تایید شد. وی صمیمانه ضمن تبریک به امامعلی رحمان، رئیس جمهوری تاجیکستان و کلیه مردم تاجیکستان مبنی بر راه‌اندازی توربین اول نیروگاه برق آبی راغون اظهار داشت: "من راه اندازی موفقیت آمیز این پروژه بزرگ را تحسین می کنم، این رویداد در تاریخ جدید تاجیکستان ضبط خواهد شد و اجرای این پروژه نه تنها برای مردم تاجیکستان مهم است، بلکه همچنین برای مردم کل منطقه آسیای میانه مهم است. این پروژه بی نظیر به لطف شما محترم امامعلی رحمان، عزم و اراده، استحکام و سیاست چشم انداز شما محقق شد".

بسیاری از میهمانان، از جمله سیریل مولر، معاون رئیس بانک جهانی در امور اروپا و آسیای میانه در مراسم مطنطن و به افتخار راه‌اندازی توربین اول سخنان تبریک خودرا ابراز مثبت کردند. وی به ویژه خاطرنشان کرد: نیروگاه برق راغون یک نقطه عطف مهم برای بخش انرژی تاجیکستان خواهد بود، زیرا می تواند سطح رفاه بالاتری را برای مردم تاجیکستان فراهم کند. مهمان بلندپایه به ویژه گفت: "نیروگاه برق راغون می تواند به منبع برق بسیار مورد نیاز، ارزان، تجدید پذیر و قابل اعتماد برای جمعیت تاجیکستان تبدیل شود. راغون همچنین می تواند به یک منبع مهم صادرات برق تبدیل شود، درآمد حاصل از آن به تأمین اعتبار سایر سرمایه گذاری های مهم در سرمایه انسانی کمک خواهد کرد. به دگرگونی اقتصاد تاجیکستان کمک خواهد کرد و پایه و اساس آینده ای مرفه را رقم خواهد زد".

مانلیودی استیفانو، معاون وزیر امور خارجه ایتالیا نیز با تقدیر از کار انجام شده، اطمینان داد که با راه‌اندازی توربین اول نیروگاه راغون، جمعیت این کشور در همه اوقات سال با برق تأمین خواهند شد و فعالیت شرکت های تولیدی صنعتی در شهرها و مناطق این کشور انگیزه جدیدی را به دست خواهد آورد، تولیدات بیشتر خواهد شد. ظرفیت حاکمیت تاجیکستان در جهت تولید محصولات رقابتی و صادرات گرا باز هم بیشتر خواهد شد.

نیروگاه برق آبی راگون که در دست احداث است نه تنها به تامین نیازهای انرژی خود جمهوری تاجیکستان و جمعیت 9 میلیونی آن کمک می کند، بلکه برق ارزانتری را به کشورهای اعضای سازمان همکاری شانگهای، از جمله افغانستان، پاکستان، هند و چین صادر می کند. تکمیل نیروگاه برق راغون و به موازات سایر پروژه های برق آبی به تاجیکستان این امکان را می دهد تا سالانه 4 هزار مگاوات ساعت برق صادر کند. انرژی و آب راغون با پیشرفت نه تنها تاجیکستان، بلکه کل منطقه آسیای میانه کمک خواهد کرد. به ویژه، همانطور که در بالا گفته شد، در احیای اقتصادی اجتماعی، اقتصادی، صنعتی و کشاورزی افغانستان کمک های چشمگیری خواهد شد، از جمله غلبه بر فقر و بالا بردن سطح زندگی افغان ها، به عنوان تنها جایگزین در مبارزه با تروریسم، افراط گرای و قاچاق مواد مخدر.

متخصصان، کارشناسان، اقتصاددانان و سیاستمداران به نیاز مبرم به نیروگاه راغون اطمینان دارند. به عنوان مثال، مهندسان برق و کارگران آب در تاجیکستان و ازبکستان اهمیت و فواید این پروژه را بخوبی می دانند. تکمیل ساخت آن نه تنها تاجیکستان، افغانستان، پاکستان، هند، چین، بلکه سایر نزدیکترین همسایگان - ازبکستان و ترکمنستان منافع قابل توجهی خواهد داشت. این برق ارزان است که این کشورها آماده خرید آن هستند. به گفته دانشمندان، پس از ساخت سد راغون، ازبکستان و ترکمنستان می توانند سالانه 6 کیلومتر مکعب آب اضافی دریافت کنند که برای توسعه 300 هزار هکتار مزارع اضافی نیز کافی است. چنین حجم آب می تواند به نجات خشک شدن دریای آرال و احیای اهمیت شیلات و حمل و نقل پیشین و مهمتر از همه، احیای سیستم زیست محیطی و در نتیجه بهبود وضعیت اجتماعی و بهداشتی در منطقه کمک کند.

مطالعات بانک جهانی ماندگار بودن سد راغون را در شرایط خاصی تأیید می کند. عملکرد مناسب این پروژه هیدروانرژی با راه اندازی کلیه ظرفیت ها می تواند حداکثر مزایا را هم برای تاجیکستان و هم برای کشورهای پایین دستی ساحلی به ارمغان آورد. تجزیه و تحلیل اقتصادی نشان می دهد که این پروژه از نظر اقتصادی مناسب و بسیار سودآور است. این مطالعات نشان می دهد که هم تاجیکستان و هم کشورهای پایین دستی می توانند از رژیم تعاونی کار سد نیروگاه راغون استفاده کنند. کل مزایا می تواند در حالت های مختلف عملیاتی افزایش یابد و راه های زیادی برای توزیع منافع بین بخش ها و کشورها وجود دارد. همچنین، تحت هر شرایط عملیاتی سد نیروگاه برق آبی راغون از نظر ایجاد مکانیسم های اضافی نهادی - خواه از تعهدات قانونی بین المللی، ضمانت مالی یا هر دو، برای کشورهای حومه ساحل ها مزایای غیرقابل انکار است.

این نیروگاه راغون است که امنیت تامین انرژی را در تاجیکستان به طور قابل توجهی افزایش می دهد و به تولید متوسط حدود 30 درصد از برق مورد نیاز برای تامین نیازهای سالهای 2020-2050 کمک می کند. علاوه بر این، پس از بهره برداری از کلیه ظرفیت های پیش بینی شده در ماه دسامبر سال 2024 تولید سالانه این نیروگاه 17.1 میلیارد کیلو وات ساعت برق خواهد بود. این امر به طور کامل برق را برای کل کشور تامین می کند و از مزایای آن هم برای تاجیکستان و هم برای کشورهای پایین دستی ساحلی بهره می برند.

پروژه راغون به حل مشکل اشتغال کمک می کند. آن الکی میزان بیکاری و همزمان سطح فقر را به میزان قابل توجهی کاهش داده است. بیش از 25 هزار کارمند با تخصص و صلاحیت های مختلف در اینجا فعالیت می کنند، 90 درصد آنها کارگران تاجیک هستند. با این حال، ساخت و ساز واقعا بین المللی است. توربین اول در روز تعیین شده و به موقع راه اندازی شد و تایید شد که تاجیکستان شریک قابل اعتماد را در شخص کارشناسان محلی و خارجی پیدا کرده است. کار ساخت و نصب با مشارکت 67 سازمان و موسسه، پیمانکاران مشهور داخلی و خارجی با استفاده از 3700 دستگاه و تجهیزات انجام می شود. ساخت و ساز نیروگاه را موسسه تحقیقات مسکو "Hydroproject" هماهنگ می کند. بیش از 50 شرکت از کشورهای روسیه، اوکراین، بلاروس، چین، آلمان و ایران به عنوان پیمانکاران فرعی فعالیت می کنند. تجهیزات برقی و تکنیکی تولید روسیه و اوکراین می باشد.

غیرقابل انکار بودن امکان سنجی های محیط زیستی، ایمنی فنی و امکان سنجی اقتصادی که توسط کارشناسان بین المللی انجام شده است، با پیشنهاد اسناد معتمد تثبیت و توسط بانک جهانی تایید شده است. گزارش های نهایی چند صفحه ای بانک جهانی در وب سایت رسمی آن در تاریخ 1 سپتامبر سال 2014 منتشر شد و نیروگاه راغون به عنوان یک نقطه عطف مهم برای بخش انرژی تاجیکستان نامگذاری شد.

برای تاجیکستان این پروژه استراتژیک بلند مدت است که حدود 120 سال به نفع مردم و همسایگان خود خدمت می کند و تا 3600 مگاوات ساعت در ساعت برق تولید می کند. علاوه بر این، با تولین برق در نیروگاه راغون و بازسازی نیروگاه برق نارک تاجیکستان می تواند به عنوان کشور پیشتاز در صادرات برق در آسیا شود، پتانسیل ها و فرصت های صادرات برق اضافی را در فصل تابستان به افغانستان، پاکستان و هند از طریق پروژه CASA-1000 که در آن قرقیزستان نیز شرکت می کند و در آینده ممکن است کشورهای روسیه و چین به آن بپیوندند، گسترش دهد. در کوتاه مدت، نیروگاه برق آبی راغون می تواند مبنایی برای گسترش بازار انرژی منطقه ای باشد و سایر کشورهای آسیای مرکزی، جنوبی و شرقی را به آن متصل کند و همكاری بین كشورهای همسایه در زمینه مدیریت منابع آب در سطح كل حوضه دریای آمو را ارتقا دهد.

این یک رویداد مهم برای کل کشور است، نه تنها به این دلیل که یکی از بزرگترین نیروگاه های برق آبی در جهان به بهره برداری می رسد. پیروزی اخلاقی در اینجا از اهمیت بیشتری برخوردار است، زیرا ساخت و ساز طولانی مدت که از دهه 1970 میلادی آغاز شده اشت، سرانجام به اولین نتایج موفق رسید.

نیروگاه برق آبی راغون در حال حاضر بزرگترین در منطقه و جهان محسوب می شود که مشخصات فنی آن از نظر وسعت و مقیاس قابل توجه است. راه‌اندازی آن در تاریخ نوین تاجیکستان ضبط شده است و اجرای نهایی این پروژه نه تنها برای مردم تاجیکستان، بلکه برای مردمان کل منطقه آسیای میانه مهم است.

سمیون زولوف، 

ناظر اقتصادی

سازمان عمومی

"صنعت مدرن".

منبع - CenterAsia