بحران مواد مخدر در افغانستان و راهکار مقابله با آن/ تحلیل

علمای دینی 22 شهرستان ولایت ننگرهار در نشستی در شهر جلال‌آباد، مرکز این ولایت در شرق افغانستان، کشت خشخاش، تولید و قاچاق مواد مخدر را حرام اعلام کردند.

به گفته «ادریس ساپی»، رییس دفتر ولایتی اداره مبارزه با مواد مخدر ولایت ننگرهار علما در این نشست متعهد شدند، از طریق مساجد به مردم آگاهی دهند که کشت خشخاش و تولید مواد مخدر، غیرمشروع و خلاف اسلام است. 

مقام‌های وزارت مبارزه با مواد مخدر افغانستان هم همواره بر نقش علما برای ریشه‌کن کردن کشت خشخاش، تولید و قاچاق مواد مخدر تأکید کرده و اطلاع‌رسانی آن‌ها را در بین مردم برای مبارزه با این پدیده شوم، موثر و مفید دانستند.

پس از حمله آمریکا به افغانستان در سال 2001 کشت خشخاش در افغانستان به شدت افزایش یافته است و براساس گزارش نهادهای نظارتی آمریکا درحال حاضر حدود 820 هزار هکتار زمین در افغانستان زیر کشت خشخاش قرار دارد.

این درحالی است که دولت افغانستان همه راه‌کارهای ممکن را برای ممانعت از کشت خشخاش و تولید مواد مخدر در افغانستان به کار بسته است اما همکاری نکردن  نیروهای اشغالگر با دولت افغانستان در این خصوص باعث شده است تا این کشور همچنان مهمترین مرکز تولید و توزیع مواد مخدر در جهان باشد.

علل افزایش کشت خشخاش و تولید مواد مخدر در افغانستان

در مورد علل افزایش کشت خشخاش و تولید مواد مخدر در افغانستان چند نکته قابل توجه است: اول انکه در دو دهه اشغال افغانستان هیچ کشت جایگزینی برای خشخاش در افغانستان مطرح و اعمال نشده است.

اگرچه جمهوری اسلامی ایران در اوایل تشکیل دولت مردمی در افغانستان کشت جایگزین را به عنوان یک راه‌کار اصولی پیشنهاد کرد اما هیچ‌گاه از سوی آمریکا و محافل بین‌المللی مورد تایید و حمایت قرار نگرفت.

احمد نصیر تره‌کی، کارشناس مسائل سیاسی دراین‌باره می‌گوید:

"بى ارادگى سیاسى در محو کشت زارهاى تریاک و مساعدت نداشتن با کشاورزان به همراه تمایل حلقات مافیائى داخلى در تبانى با قاچاقچیان خارجى در کنار تداوم جنگ و ناامنى ازجمله مهمترین علل افزایش تولید مواد مخدر در افغانستان است." 

دومین عامل افزایش تولید مواد مخدر در افغانستان ان است که کشت خشخاش و تولید مواد مخدر همچنان از مهمترین منابع تامین مالی گروههای خشونت‌گرا و تروریستی در این کشور است و آنان با تسلط بر مناطق مختلف در این کشور با جدیت تولید مواد مخدر را دنبال می‌کنند و در برخی مناطق از کشاورزان مالیات نیز دریافت می کنند.

سومین موضوع در این خصوص، گرایش سوداگران مرگ به تولید صنعتی مواد مخدر با استفاده از کارگاه‌ها و تجهیزات وارداتی است که به افزایش تولید آن در افغانستان بسیار کمک می‌کند و گفته می‌شود فرودگاه‌های افغانستان که در اختیار اشغالگران است در تهیه آنها نقش دارند.

داوود سیفی کارشناس مبارزه با مواد مخدر در افغانستان دراین‌باره می‌گوید: 

"فکر می‌کنم در مبارزه با تولید کنندگان و باندهای مافیایی مواد مخدر، هم دولت افغانستان باید اقدام کند و هم کشورهایی که ادعای مبارزه با مواد مخدر را دارند اما بیماران و معتادانی که توسط باندهای مافیایی معتاد شدند، اینها نیز باید مداوا شوند و جلوی افزایش اعتیاد گرفته شود و باید یک بسیج همگانی برای آگاهی مردم ایجاد شود."

در هر حال، دولت افغانستان برای مقابله با کشت خشخاش و تولید مواد مخدر در این کشور بسیار تلاش کرده به گونه‌ای که بسیاری از زمین‌های زیرکشت مواد خشخاش و کارگاه‌های تولید مواد مخدر را از بین برده است.

با این حال، با توجه به نفوذ قابل توجه روحانیون در میان مردم، دولت افغانستان امیدوار است، با حرام اعلام کردن کشت خشخاش و تولید مواد مخدر در این کشور بتواند از تولید ان بکاهد.

ترغیب کشاورزان برای کشت سایر محصولات

با این حال آنچه مهم است اینکه در کنار اقدامات نظامی و ایدئولوژی، ترغیب کشاورزان برای کشت سایر محصولات از جمله گندم ضمن آنکه از نظر مالی آنان را تامین می‌کند بلکه می‌تواند به خودکفایی افغانستان در تامین احتیاجات غذایی نیز کمک کند.

البته تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی نیازمند حمایت‌های دولت و ارتش ملی افغانستان نیز است تا کشاورزان بدون ترس از خشونت‌طلبان کشت خود را از خشخاش تغییر دهند.

نویسنده: مجید وقاری